Φωτογραφίες: Δημοσθένης Σεϊταρίδης
Κείμενο: Νίκος Κακαγιάς

Tetovo

Χάρης Πουρουζίδης

Η ανάγκη να ολοκληρώσουμε την από καιρό εκφρασμένη και όσο γίνεται σε βάθος διάθεση γνωριμίας της βόρειας γειτονοπούλας ήταν αυτή εν τέλει, που μας οδήγησε σε οιονεί ξεχασμένες και μέχρι πρότινος δύστροπες γωνιές της.

Απ΄ανέκαθεν διαφορετική εθνοτικά και μόνιμο αγκάθι στα πλευρά της νεόκοπης δημοκρατίας η περιοχή που ορίζεται από ένα τόξο που ξεκινάει από την βορειοδυτική γωνιά και φθάνει νοτιοδυτικά στην Στρούγκα, καθορίζει και διαχωρίζει από τους Σλάβους ένα πληθυσμό Αλβανών με ζωηρό το εθνικό τους πρόσημο. Πρωτεύουσα αυτής της περιοχής είναι το Τέτοβο με ασαφή ετυμολογική ρίζα του ονόματος του και ορατή την επιρροή του Οθωμανικού στοιχείου που άφησε  σημάδια στην θρησκεία και τον τρόπο των ντόπιων.

Η σημερινή πόλη αριθμεί περί τους 53 χιλ. κατοίκων με το ένα τρίτο αυτών να αποτελούν οι Σλάβοι. Αποτελεί μια ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις και έχει δύο πανεπιστήμια με πάνω από 20 χιλ. σπουδαστές. Η ιστορία της και οι λίγες σφαιρικές μας γνώσεις μόλις και μετά βίας επαρκούν στο να αποδώσουν το τωρινό της πρόσωπο και οι εικόνες που σχηματίσαμε και αποτυπώσαμε μεροληπτούν προς μια μάλλον απογοητευτική παρουσία. Ίσως να έφταιγε και ο μολυβένιος ουρανός που το κυρίαρχο χρώμα είναι το γκρίζο και η αισθητική του αστικού ιστού θυμίζει έντονα τις σοβιετικής έμπνευσης επιρροές.

Μάταιες ήταν και οι προσπάθειες της ομάδας να βρουν γωνίες λήψης και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής με χρώμα και συναίσθημα. Μόνη εξαίρεση το πολύχρωμο τέμενος Σαρένα ή Αλατζά τζαμί που μας χάρισε όμορφες φωτογραφικές στιγμές. Δίπλα στο παλιό χαμάμ κατεβάζει ορμητικά τα νερά του από τον Σκάρδο, ο Πένα, που το παρόχθιο παρκάκι του θα είχε ενδιαφέρον αν δεν ήταν πλημμυρισμένο με κάθε λογής σκουπίδι .Η αντίθεση σε όλο αυτό ήταν στο χαμόγελο και την προσήνεια των κατοίκων που συναντήσαμε σε όλη την όχι και μεγάλη διαδρομή της κεντρικής λεωφόρου. Ο παλιός Μπεκτασήδικος τεκές του Βaba Arbati στις παρυφές της πόλης με τις πρασιές και τα κτίρια προσευχής περιμετρικά, οικείες εικόνες των καθ’ ημάς λατρευτικών χώρων μας θύμισε. Η βροχούλα που ενέσκηψε εντωμεταξύ επιτάχυνε την αποχώρηση μας προς τα ορεινά. Προορισμός η Πόποβα Σάπκα στα 1780μ.

Popova Sapka

Χάρης Πουρουζίδης

Στροφιλίκι ο δρόμος όπως αρμόζει στις ορεινές περιστάσεις και το χωριό, μάλλον χιονοδρομικός οικισμός για να ΄μαστε ειλικρινείς, μας υποδέχτηκε με κλειστές πόρτες ένεκα που στις 30 του Μάρτη είχε κλείσει το χιονοδρομικό και έναν ουρανό που άγγιζε τις στέγες. Το κρύο περόνιαζε τα ξαφνιασμένα μας αυτιά και μια νιφάδα πέταξε κοροιδευτικά μπροστά μας ίσα για να μας αφήσει ενεούς. Το οίκημα ένα διώροφο πέτρινο κτίσμα με ένα απλόχωρο σαλόνι και σοφίτα μας υποδέχτηκε με το τριζοβόλημα του τζακιού να σκορπίζει τις στιγμιαίες μας ανησυχίες. Σε κείνο το σαλόνι γράφτηκαν οι επικές στιγμές του πολέμου ανάμεσα σε μαξιλάρες και καναπέδες. Η φωτογράφηση ήταν η τελική ηττημένη και κάποια απόπειρα από δύο γενναίους, έμεινε ημιτελής καθώς όπως μας είπαν χιόνιζε έξω και θερμοκρασία φλερτάριζε με το μηδέν. 

Η επόμενη μέρα ήταν λευκή και ‘μείς βαλθήκαμε να αναπληρώσουμε σε ενσταντανέ ότι δεν προλάβαμε την προηγουμένη. Το χιόνι ανέβαινε εντωμεταξύ και γρήγορα αποχωρήσαμε με το φόβο του αποκλεισμού μπροστά μας. Το Τέτοβο από ψηλά ήταν πιο όμορφο απ΄ότι χαμηλά και γρήγορα πήραμε το δρόμο προς τα Σκόπια. Μια στάση ακόμη, είπε ο Δήμος και όντως μια φορά σταματήσαμε στα δυτικά περίχωρα της πρωτεύουσας μπροστά στο πιο εντυπωσιακό και καλά διατηρημένο Ρωμαϊκό, κατ΄άλλους Βυζαντινό, υδραγωγείο. Με μεγάλο μήκος, αναπτυγμένο σε άξονα ανατολικά-δυτικά σε άφηνε άφωνο με τα επιτεύγματα της αρχιτεκτονικής των προηγούμενων πολιτισμών. Άφωνοι μείναμε και μείς με τα κομμάτια του τωρινού πολιτισμού ατάκτως ερριμμένα σε κάθε γωνιά του τόπου που δήλωναν με απαξιωτικό τρόπο την κυρίαρχη αντίληψη που έχουμε για το περιβάλλον. Οι φωτογραφίες ήθελαν ειδική μαεστρία για να κατορθώσουν να αποτυπώσουν το αρχαίο σπάραγμα χωρίς βέβηλα απορρίματα.

Νίκος Κακαγιάς

Με αμφιλεγόμενη διάθεση διασχίσαμε τον κάμπο μέχρι να ξεπροβάλλουν τα σύνορα και γρήγορα να περάσουμε στην από εδώ μεριά, της ίδιας θεώρησης πραγμάτων. Τελικά η χαίνουσα πληγή είναι παρούσα παντού και όσα καταπλάσματα κι αν επιθέσουμε πάνω της το ίδιο κακοφορμισμένη παραμένει. Τα επίχειρα της συμπεριφοράς μας φθάνουν οσονούπω.