Ταξιδεύοντας

προς Δυσμάς

Κείμενο: Δημοσθένης Σεϊταρίδης
Φωτογραφία Εξώφυλλου: Δάνης Παπαγιαννούλης
Επιμέλεια: Χάρης Πουρουζίδης

Το τερπνόν μετά του ωφελίμου λέει η παροιμία κι έτσι μαζί με κάποιες επαγγελματικές υποχρεώσεις που λάμβαναν μέρος στη δυτική μεριά της χώρας μας, επιβιβαστήκαμε στο αυτοκίνητο “ασκούμενοι” κι εξοπλισμός για να θαυμάσουμε νέες ομορφιές. Ο φωτογραφικός μας στόχος μας τούτη φορά ήταν τα ορεινά μέρη του Νομού Πρέβεζας που κρύβουν υδάτινους θησαυρούς και μπόλικη ιστορία, κάτι διόλου ασυνήθιστο για τούτο δω τον τόπο. Γυρνώντας τα μάτια στον ουρανό κατά το χάραμα ο στρατηλάτης ήλιος κρυβόταν πίσω από πυκνά γκρίζα σύννεφα και χαμογέλασα σκεπτόμενος την ιδανικότητα του καιρού για φωτογραφικά ενσταντανέ. Αφού ξεμπερδέψαμε λοιπόν γρήγορα γρήγορα με τα επαγγελματικά στροφή το τιμόνι προς το νοτιά για να φτάσουμε στις πηγές του Λούρου!

Πηγές Λούρου

Έξω από τα Γιάννενα αφήσαμε την Εγνατία Οδό για την παλιά εθνική οδό Ιωαννίνων – Άρτας . Κοντά στο Τέροβο μια μικρή πινακίδα μας οδήγησε στις πηγές Λούρου και μετά από 5 λεπτά βρεθήκαμε στη λίμνη Βηρού ή ορθότερα στον επί γης παράδεισο. Η μικρή σχεδόν ολοστρόγγυλη λίμνη με διάμετρο 95 μ και μέγιστο βάθος 10 μέτρα, δέχεται νερά από τους υπόγειες πηγές και τροφοδοτεί στην ουσία τον ποταμό Λούρο. Κρυμμένη στην κυριολεξία μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο , το πράσινο της φύσης δίνει τη σειρά του στο συγκλονιστικό βαθύ γαλάζιο χρώμα των νερών της λίμνης .

Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικοπολης – Πηγές Αγίου Γεωργίου

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας διασχίσαμε την δασοσκεπή κοιλάδα του Λούρου μέχρι το χωριό Άγιος Γεώργιος στην είσοδο του οποίου βρίσκεται το καλύτερα σωζόμενο τμήμα του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου της Νικόπολης . Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31π.Χ.) όπου ο Οκταβιανός Αύγουστος νίκησε τον ενωμένο στόλο του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας , ο νικητής διέταξε να κτισθεί η Νικόπολη για να θυμίζει σε όλους, εχθρούς και φίλους, την περίλαμπρη νίκη του. Έτσι εξανάγκασε τους Έλληνες κατοίκους 20 τουλάχιστον πόλεων να μετοικήσουν στην Νικόπολη με αποτέλεσμα η πόλη να φτάσει σε πληθυσμό τους 150.000 κατοίκους! Επιτακτική ανάγκη όμως ήταν να λυθεί το πρόβλημα της ύδρευσης και έτσι οι Ρωμαίοι μηχανικοί κατασκεύασαν το υδραγωγείο, ένα θαυμαστό έργο αρχαίας τεχνολογίας, μια υπερκατασκευή μήκους 50χλμ η οποία έφερε το νερό του Λούρου και των πηγών του Αγίου Γεωργίου στη μεγαλούπολη.
Οι Ρωμαίοι αρχιτέκτονες, για να αντιμετωπίσουν την υψομετρική διαφορά (περίπου 80 μέτρων) που υπάρχει ανάμεσα στις πηγές του ποταμού και τη Νικόπολη κατασκεύασαν τον αγωγό με κλίση προς τη θάλασσα. Για να παρακάμψουν την ανάγλυφη διαμόρφωση του εδάφους χρησιμοποίησαν τρεις τρόπους για την κατασκευή του: α) τη δημιουργία αύλακα κατά μήκος της πλαγιάς των λόφων με τοξωτή στεγανοποιημένη κάλυψη και τετράγωνα ανοίγματα εξαερισμού, β) τη διάνοιξη σήραγγας στην περιοχή του Κοκκινόπηλου με πυργοειδή ανοίγματα εξαερισμού, γ) τη κατασκευή πεσσοστοιχιών με εναέριους σκεπαστούς αυλακοσωλήνες, που γεφύρωναν τα τμήματα μεταξύ των λόφων και οδηγούσαν το νερό στις δεξαμενές της Νικόπολης.

Κόκκινη έρημος – Κοκκινοπηλός

Μετά το υδραγωγείο και πολύ κοντά σε αυτό, αφήσαμε το αυτοκίνητο και σκαρφαλώσαμε 500 μέτρα για να αντικρίσουμε με δέος τη μοναδική κόκκινη έρημο της Ευρώπης. Πρόκειται για σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο, ένα κατακόκκινο σύμπλεγμα από κοκκινους λόφους ύψους από 100 έως 200 μ. Το εξωγήινο τοπίο θυμίζει τις ηφαιστειογενείς κοιλάδες του πλανήτη Άρη. Το φαινόμενο εντυπωσιάζει σε τέτοιο βαθμό τους ερευνητές παγκοσμίως που μελέτες γύρω από την προέλευση των ερυθρών λόφων εξακολουθούν να γίνονται σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, το κοκκινόχωμα που αποτελεί τα βουνά του Κοκκινοπηλού έφτασε στη νότια Μεσόγειο με τη μορφή σκόνης από την Αφρική. Δυνατοί νότιοι άνεμοι τη μετέφεραν πάνω από τη θάλασσα μέχρι τα μέρη μας από τις ευρύτερες περιοχής της Σαχάρας και του Σαχέλ. Οι έντονες εναλλαγές των καιρικών φαινόμενων δημιούργησαν σταδιακά τους παράξενους σχηματισμούς στο ερυθρό περιβάλλον του Κοκκινοπηλού (TerraRossa), το οποίο οφείλει το χρώμα του στους αργίλους και στα οξείδια του σιδήρου που εντοπίζονται στο υπέδαφος. Εκτιμάται πως ο σχηματισμός του χρονολογείται πίσω στην προϊστορική περίοδο. Ο Κοκκινοπηλός χαρακτηρίστηκε μνημείο της φύσης και γεώτοπος μεγάλης γεωλογικής αξίας. Την περιοχή εντόπισε ο Βρετανός αρχαιολόγος Έρικ Χιγκς το 1962. Στην ανασκαφή, που διενεργήθηκε στη θέση Ασπροχάλικο, συμμετείχαν Βρετανοί αλλά και ο Έλληνας καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο αρχαιολόγος Σωτήριος Δάκαρης. Άλλες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από Αμερικανούς τη δεκαετία του 1990. Πολλά ευρήματα χρονολογούνται από την Παλαιολιθική Εποχή, βρέθηκαν όμως και εργαλεία από την Εποχή του Χαλκού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ένας λίθινος αμφίπλευρος πέλεκυς ηλικίας 2500 ετών που μπορεί να δει κανείς στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Λίμνη Ζηρού

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας και λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα , αφήσαμε πάλι την παλιά Εθνική Οδό για να δούμε άλλο ένα κρυφό διαμάντι της Ηπειρωτικής Γης , τη λίμνη Ζηρού. Οι διαστάσεις της είναι περίπου 900μ x 600μ με μέγιστο βάθος τα 70 μέτρα. Το όνομα της έχει σλαβική προέλευση (οζέρο στα σλαβικά σημαίνει λίμνη) και αποτελεί προφανώς κατάλοιπο της μεσαιωνικής εγκατάστασης σλαβικών φύλων στην περιοχή. Η λίμνη αποτελούσε λιμναίο σπήλαιο του οποίου η οροφή κατέρρευσε προ 10.000 ετών περίπου και ο υδροφόρος ορίζοντας είναι ο ίδιος με αυτόν του ποταμού Λούρου, συνεπώς τα δύο υδάτινα συστήματα επικοινωνούν. Στην ανατολική πλευρά της λίμνης το 1947 κτίσθηκε από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και την Ελληνική Κυβέρνηση η Ζηρόπολη, επίσημη ονομασία “Παιδόπολη Άγιος Αλέξανδρος λίμνης Ζηρού” για την περίθαλψη των ορφανών παιδιών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου. Από το 1949 μέχρι το 1975 η Ζηρόπολη αποτέλεσε ένα σημαντικό εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και οικονομικό πυρήνα της περιοχής για τα φτωχά παιδιά της Ηπείρου καθώς διέθετε δημοτικό, γυμνάσιο, εστιατόριο, κοιτώνες, θέατρο, εκτροφεία ορνιθών και ζώων, αλιευτικός σταθμός.

Αλήθεια , πόση ιστορία μπορεί να παράξει ένας μικρός τόπος;