Κείμενο: Νίκος Κακαγιάς
Φωτογραφία Εξώφυλλου: Νίκος Κακαγιάς
Τριζοβολούσε η φωτιά κάτω από την αιωνόβια βαλανιδιά και το βουβό δράμα στα μάτια του δεμένου βάρδου επέτεινε την σοβαρότητα του σκοπού της μάζωξης της ομάδας. Τα μάτια όλων στραμμένα με προσοχή στον δρυΐδη που ανακάτευε τον ζωμό που ετοίμαζε, είχαν μέσα τους την αγωνία και προσμονή των ανθρώπων που είναι φτιαγμένοι για αιώνιες περιπέτειες. Ο μέγας δρυΐδης με στραμμένο το βλέμμα στον ουρανό σε μια ύστατη ικεσία στον Τουτάτη έβαλε την κουτάλα στο καζάνι. Λίγες σταγόνες χύθηκαν στην μακριά του γενειάδα και από κει στην κούπα του γηραιού πολεμιστή που την ήπιε μονορούφι. «…ρε Δημοσθένη, μπύρα είναι τούτο» ανέκραξε. Ο Δρυίδης κεραυνοβόλησε με μια ματιά που δεν σήκωνε πολλά-πολλά τον βιαστικό και έδειξε με το δάκτυλο βορειοδυτικά. «Εκεί, θα πάμε στην χώρα των Ιλλυριών…» είπε.
…και κάπως έτσι βρεθήκαμε μετά από 3ωρο ταξίδι στο πέρασμα της Κακαβιάς στα Ελληνο-αλβανικά σύνορα σε ένα roadtrip ταξίδι στην βόρεια γείτονα.
Το συναίσθημα για τους λοιπούς -εκτός Δημοσθένη- της παρέας είχε μέσα τους στοιχεία περιέργειας και εύλογης απορίας μιας και τέτοιου είδους απόπειρες στο παρελθόν ήταν ενταγμένες στην σφαίρα της φαντασίας. Το ανάγλυφο της περιοχής ήταν το ίδιο άγριο και φαλακρό με την περιοχή που αφήσαμε και τα Ελληνόφωνα χωριά σκαρφαλωμένα στις τεράστιες αυλακιές της Μουργκάνας που συνεχίζεται βόρεια αριστερά του δρόμου, δήλωναν τις ίδιες επιταγές που υπαγόρευαν οι ίδιες αναγκαιότητες εποικισμού, απανταχού της γης. Βουλιαράτες, Δερβίτσανη, Γεωργουτσάτες μερικά από τα πολλά ονόματα που δήλωναν την παρουσία των Ελλήνων Ηπειρωτών στην γειτονιά των αρχαίων Χαόνων. Η ιστορία, ένας αέναος μείκτης πληθυσμών συχνά αιματοβαμμένος, υπαγορεύει σεβασμό στους πληθυσμούς που επιμένουν να κρατούν ταυτότητες και να διατρανώνουν πως τίποτε περισσότερο δεν ισχύει από το «όπου γης, πατρίς». Πρώτη στάση το Αργυρόκαστρο…
- ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ -
Το αντικρίσαμε μπροστά μας με την επιβλητική του ακρόπολη να δεσπόζει στο ύψωμα και το δίκτυο της πόλης πέριξ του. Η πόλη είναι χτισμένη στην στενή κοιλάδα του Δρίνου και με κατεύθυνση άξονα, ΒΔ-ΝΑ. Η παλιά πόλη με τα αρχοντικά της στα ριζά του λόφου μνημείο της Unesco και αυτή, δίνει ελεύθερο χώρο στα πόδια της, προς τον νότο. Τα δικά μας πόδια πήραν απρόθυμα την ανηφόρα εκεί που το οχυρό μετερίζι ήταν, όπως και το φωτογραφικό πρωτόκολλο ορίζει, προορισμός. Η καμαρωτή είσοδος του καλοδιατηρημένου κάστρου σφραγισμένη με το βλοσυρό βλέμμα του αστυνομικού εξανέμισε προς στιγμή τις ευσεβείς προσδοκίες αλλά οι χαμηλόφωνες κουβέντες ξύπνησαν το φρόνημα κάποιων παρακείμενων εργατών που εκδήλωσαν χαρά και έκπληξη για ανθρώπους με κοινή προγονική ρίζα. Από εκεί και μετά οι θύρες άνοιξαν και η περήφανη για την νίκη της ομάδα σκόρπισε στα δροσερά έγκατα του κάστρου, που φιλοξενούσε σε κάθε του κόχη και ένα πολεμικό απομεινάρι για να θυμίζει την απειλή που επικρέμαται διαχρονικά, στους αυχένες των αφρόνων. Η θέα σ’ όλη την πόλη εκπληκτική, προσέφερε άφθονο υλικό στις μηχανές και αναστοχαστικές μαρμαρυγές στο ιστορικό μας υπόβαθρο.
Ο ήλιος επί των κεφαλών έκαιγε το ίδιο έντονα με την Ελληνική εκδοχή του και αρκετά γρήγορα τα μαζέψαμε για να περιπλανηθούμε στα καθαρά καλντερίμια της παλιάς αγοράς με τα σαχνισιά να προσφέρουν υποτυπώδη σκιά και ανακούφιση στα ιδρωμένα μας κρανία. Το αστικό τοπίο προσέφερε μια γνώριμη στα δικά μας μάτια εικόνα που θύμιζε πολύ από Καστοριά, Σιάτιστα και ηπειρώτικα χωριά με τις πέτρινες στέγες. Ο αέρας κουβαλούσε τον ηπειρώτικο λυγμό ως μακρινή υπενθύμιση και σε αντίστιξη, τα πολύχρωμα καλούδια της αγοράς, την ισοπεδωτική αντίληψη της καθολικότητας που υπαγορεύεται από την καταναλωτική μας μανία.
Η καλή διάθεση συνεχίστηκε στα μάτια του δίγλωσσου σερβιτόρου που μας προσέφερε γεύμα, επιμένοντας να πάρει τα δικά μας εύσημα ως ανταμοιβή και δικαίωση. Τον ανταμείψαμε και ‘μείς και την παχουλή του συμβία με διθυραμβικά σχόλια για το πραγματικά νόστιμο και σπιτικό γεύμα και σπεύσαμε να προλάβουμε, γιατί είχαμε πολύ δρόμο μπροστά μας ακόμη.
- ΜΠΕΡΑΤΙ -
Αντικρίσαμε το Μπεράτι μετά σχεδόν τρείς ώρες ταξιδιού σε εθνικό δίκτυο που μας εξέπληξε ευχάριστα για την ποιότητα και για την περιποιημένη όψη του, με τις θαλερές δενδροστοιχίες στις άκρες του. Μελανό στοιχείο, το χαμηλό όριο ταχύτητας που οι ντόπιοι φρόντιζαν να καταρρίπτουν με κάθε τρόπο, οδηγώντας θηριώδη οχήματα.
Η αρχαία Αντιπάτρεια πέρασε από μύρια κύματα και κατακτητές στην μακρά ιστορία της προτού πάρει το σημερινό της όνομα και χαρακτηριστεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco. Η όψη της όμως σηματοδότησε επιφωνήματα θαυμασμού και σχόλια κολακευτικά. Η πόλη με τα χίλια παράθυρα όπως συνηθίζεται να αποκαλείται είναι αναπτυγμένη κατά μήκος της στροφής που κάνει ο Osumit ποταμός και είναι χτισμένη τουλάχιστον το παλιό της κομμάτι και στις δύο όχθες του. Η κοιλάδα σχηματίστηκε σαν λεκάνη απορροής ανάμεσα σε δύο οροσειρές του Tomor ανατολικά και του Sphirag δυτικά.
Ο μύθος λέει πως ο ποταμός σχηματίστηκε από τα δάκρυα της όμορφης που για χάρη της σκοτώθηκαν οι δύο γίγαντες που κείτονται εκεί απειλητικοί ακόμη και σήμερα. Η απειλή όμως του να χάσουμε το ηλιοβασίλεμα με τα ιστορικά ψυχανεμίσματα, μας ώθησε να αφήσουμε στα γρήγορα τις αποσκευές στο ανακαινισμένο παλιό αρχοντικό που επιλέξαμε για κατάλυμα και να πάρουμε τις ρούγες. Κυριολεκτικά ρούγες, μιας και ρούγα είναι η οδός στην Αλβανική. Τα αρχοντικά ανακαινισμένα με αυστηρούς κανόνες ανοικοδόμησης συνέθεταν ένα πανέμορφο σκηνικό στημένο αμφιθεατρικά στα πρανή των λόφων ένθεν και ένθεν του ποταμού. Οι μηχανές πυροβολούσαν κατά ριπάς και ο νους κατέγραφε στον ίδιο ρυθμό. Ο ήλιος όμως ακολουθώντας την ίδια μονότονη του πορεία αδιαφόρησε τελείως για τις δικές μας προσδοκίες και μείς ολοκληρώσαμε την γεμάτη εικόνες μέρα, αποτυπώνοντας την αντανάκλαση των ιχνών της πόλης στα ράθυμα νερά του ποταμού πριν αποσυρθούμε κατάκοποι.
