Κείμενο – Έρευνα: Δημοσθένης Σεϊταρίδης
Φωτογραφία Εξώφυλλου: Χάρης Πουρουζίδης
Με την Pixelscape ανεβήκαμε βουνά, πλατσουρίσαμε στις όχθες λιμνών και ποταμών, γνωρίσαμε τον Θερμαϊκό κόλπο, πεζοί εποχούμενοι και εν πλω. Και ως ανήσυχα πνεύματα είπαμε να αφήσουμε για λίγο τα υπέργεια και το φως του ήλιου και να εκδράμουμε και να φωτογραφίσουμε τα έγκατα της Ανατολικής Μακεδονίας. Προορισμός μας το Οχυρό Λίσσε και το σπήλαιο Πηγών Αγγίτη (Μάαρα) στην ακριτική Δράμα.
Αναχώρηση πολύ νωρίς το πρωί, αχάραγα με πρώτη φωτογραφική στάση στον Λέοντα της Αμφίπολης που ατενίζει την ανατολή πάνω από το βάθρο του. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο γλύπτης αγνώστου ταυτότητας, αφού τελείωσε το δημιούργημα του, το οποίο αποτελούσε και την αποκορύφωση της καριέρας του και έπρεπε να είναι σύμβολο δύναμης αφού
ήταν αφιερωμένο σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο, βρέθηκε μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη. Το λιοντάρι δεν είχε την γλώσσα του. Απελπισμένος λοιπόν και ντροπιασμένος αυτοκτόνησε πέφτοντας στον παρακείμενο Στρυμόνα. Ο Λέων της Αμφίπολης, έχει ύψος περισσότερο από τέσσερα μέτρα και μαζί με τα βάθρα υπερβαίνει τα οκτώ μέτρα. Μόνο η κεφαλή του έχει μήκος δύο μέτρα. Η τεχνοτροπία του πιστοποιεί κατά τους ειδικούς ότι είναι έργο του πέμπτου ή του πρώτου μισού του τετάρτου π.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Λαζαρίδη, στήθηκε προς τιμή του Λαομέδοντα από τη Λέσβο, ενός από τους πιο αξιόλογους τριηράρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου που εγκαταστάθηκε μετά τη εκστρατεία στην Αμφίπολη, ενώ σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου Καστά.
- Ι.Μ. ΕΙΚΟΣΙΦΟΙΝΙΣΣΑΣ -
Μετά τα απαραίτητα κλικ, συνεχίσαμε το οδοιπορικό μας με κατεύθυνση βορειοανατολική και προορισμό το όμορφο και κατάφυτο Παγγαίο όρος. Εκεί, σε υψόμετρο 753 μέτρων, στα όρια των νομών Σερρών – Καβάλας, βρίσκεται το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η Μονή Εικοσιφοίνισσας. Η ίδρυση της Μονής ανάγεται στα χρόνια του επισκόπου Φιλίππων Σώζοντος, ο οποίος την έκτισε περί το 450 μ.Χ., στη θέση Βίγλα, πολύ κοντά στη σημερινή του θέση. Ο μοναστικός οικισμός εγκαταλείφθηκε με την πάροδο των ετών και η μονή επανιδρύθηκε από τον Όσιο Γερμανό, τον 8ο αιώνα. Ο Όσιος Γερμανός, αφού μόνασε στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου, στον Ιορδάνη ποταμό, εγκατέλειψε την Παλαιστίνη και ήρθε στη θέση Βίγλα του Παγγαίου περί το 718. Εκεί ανακάλυψε τα ερείπια των παλαιών κτισμάτων που είχε χτίσει ο Σώζων. Ξεκίνησε να ανεγείρει νέα Μονή, αλλά τα χρήματα που είχε συγκεντρώσει για την ανέγερση της Μονής δεν επαρκούσαν για να εξοφλήσει τους τεχνίτες, με αποτέλεσμα αυτοί να τον οδηγήσουν αιμόφυρτο στη Δράμα για να δικαστεί. Στο δρόμο συνάντησαν τον πληγωμένο Άγιο οι Κωνσταντινουπολίτες αξιωματούχοι Νικόλαος και Νεόφυτος, οι οποίοι μετέβαιναν στη Σερβία ως απεσταλμένοι του Αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα. Αυτοί εξόφλησαν
τους τεχνίτες και ελευθέρωσαν τον Άγιο, ενώ αργότερα πούλησαν και οι ίδιοι την περιουσία τους και μόνασαν στη Μονή, κοντά στον Άγιο Γερμανό. Κατά την Τουρκοκρατία, η συμβολή της Μονής στη διατήρηση του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη.Μέχρι το 1843 λειτουργούσε εκεί σχολή, ονομαζόμενη Σχολή των Κοινών Γραμμάτων ή Ελληνική Σχολή. Κατά την εποχή της Επανάστασης του 1821, η Μονή είχε καταστεί πνευματικό και εθνικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και οι ηγούμενοί της είχαν στενή συνεργασία με τους ηγέτες της Επαναστάσεως, Νικοτσάρα και Εμμανουήλ Παπά. Το πιο ενδιαφέρον κτήριο της Μονής είναι το Καθολικό της. Ο ρυθμός του είναι σταυροειδής τρουλαίος σύνθετος τετρακίονος. Αποτελείται από τον εξωνάρθηκα, τον εσωνάρθηκα και τον κυρίως Ναό. Οι τρούλοι του Καθολικού στηρίζονται σε 4 μαρμάρινους κίονες. Η περίτεχνη λιθόγλυπτη κυρίως είσοδος του καθολικού κατασκευάσθηκε το 1838. Ο εξωνάρθηκας είναι ολόκληρος αγιογραφημένος και απεικονίζει ολόσωμους τους κτήτορες. Το τέμπλο του Καθολικού είναι βαρύτιμο ξυλόγλυπτο, κατασκευάσθηκε από Χιώτες τεχνίτες και χρειάστηκαν 22 χρόνια (1781 – 1803) για να ολοκληρωθεί. Σήμερα η Μονή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας.
- ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΓΕΦΥΡΙ ΑΓΓΙΤΗ -
Επόμενη στάση του οδοιπορικού μας ήταν η όμορφη μεσαιωνική γέφυρα του ποταμού Αγγίτη. Βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον Σταθμό Αγγίστας Σερρών, μέσα σ’ ένα πανέμορφο καταπράσινο περιβάλλον με πλατάνια και ιτιές . Με μήκος 60 μ. , πλάτος 4,5 μ. και με πέντε οξυκόρυφα τόξα η γέφυρα είναι σίγουρα μια από τις ωραιότερες τοξοειδείς γέφυρεςτων Βαλκανίων . Αποτελεί ένα μνημείο αρχιτεκτονικής που «χαράχτηκε» αρχικά στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αξιοποιήθηκε αργότερα στην κυριαρχία των Ρωμαίων μέχρι και την Οθωμανική περίοδο. Στην πρώτη φάση κατασκευής, το δομικό υλικό ήταν από πελεκητούς πωρόλιθους συνδεδεμένους με ισχυρό ασβεστοκονίαμα. Υλικό που μοιάζει με το υλικό δόμησης του πλησιέστερου Μακεδονικού Τάφου Β’ εντός του χωριού (βρίσκεται σε απόσταση 600 μ. περίπου).Σε δεύτερη φάση το κτίσμα περιλαμβάνει φυσικούς λίθους δομημένους με κονίαμα. Η τελευταία φάση του έργου χρονολογείται κατά την πρώιμη Οθωμανική περίοδο. Μετά από μια σύντομη στάση για ξεκούραση στη καφετερία που λειτουργεί στο παρακείμενο πλατανόδασος και αφού είχαμε την ευκαιρία να φωτογραφίσουμε και το πρόθυμο να ποζάρει προσωπικό, συνεχίσαμε το ταξίδι μας βόρεια προκειμένου να είμαστε συνεπείς στο ραντεβού μας με το ξεναγό του Οχυρού Λισσε.
- ΟΧΥΡΟ ΛΙΣΣΕ -
Το Οχυρό βρίσκεται το οροπέδιο του Νευροκοπίου , φωλιασμένο στα έγκατα ενός γρανιτένιου βράχου ύψους 771 μέτρων. Το Οχυρό αποτελεί αμυντικό συγκρότημα (ένα από τα 21 συνολικά αμυντικά συγκροτήματα με την ονομασία “Οχυρά”) κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων που έφερε το όνομα Γραμμή Μεταξά. Οι οχυρώσεις του Λίσσε αποτελούνται από τέσσερις ομάδες στοών (Χελώνες) σε όλη την έκταση του λόφου, με υπόγειες στοές που ξεπερνούν τα 950 μέτρα συνολικά. Δύο από τα συμπλέγματα στοών επικοινωνούν με υπόγειες διαβάσεις, ενώ τα άλλα δύο αποτελούν αυτόνομες αμυντικές εγκαταστάσεις. Το Οχυρό διέθετε πολυβολεία, εγκαταστάσεις για διαμονή και αποθήκευση, δεξαμενές νερού, ηλεκτρογεννήτριες, οπλισμό και θέσεις για στρατιωτικά οχήματα. Η δύναμη του Οχυρού Λίσσε αποτελούνταν από 12 αξιωματικούς και 457 οπλίτες.
Στα οχυρά αυτά ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε γενναία εναντίον των Γερμανικών και Βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 έως 9 Απριλίου του 1941. Παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες και επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά δεν καταλήφθηκαν και παραδόθηκαν τελικά στις 10 Απριλίου 1941, μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος. Πολλά ελληνικά τμήματα αποχώρησαν συντεταγμένα και με τον οπλισμό τους.
Οι Γερμανοί απέδωσαν τιμές στους ήρωες των οχυρών κατά την παράδοσή τους. Ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ, αναγνωρίζοντας τη γενναιότητα των υπερασπιστών των Οχυρών, διέταξε οι Έλληνες μαχητές να μην κρατηθούν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων αλλά αφέθηκαν ελεύθεροι μετά το πέρας των πολεμικών επιχειρήσεων. Μετά το τέλος της πολιορκίας, οι Γερμανοί θέλησαν να μάθουν τα μυστικά της κατασκευής των οχυρών από τους ίδιους τους Έλληνες που απέκρουσαν με επιτυχία όλες τις επιθέσεις τους.. Ο ταγματάρχης Γεώργιος Δετοράκης, διοικητής του οχυρού Λίσσε, αρνήθηκε κάθε συνεργασία. Ο Γερμανός στρατηγός ρώτησε τον Έλληνα διοικητή για τις απώλειες σε έμψυχο προσωπικό και η απάντηση του Έλληνα επικεφαλής ήταν, «ένας νεκρός…». Η απάντηση αυτή προξένησε μεγάλη έκπληξη στους Γερμανούς, καθώς οι ίδιοι είχαν μεγάλες απώλειες στον στρατό τους και πίστευαν ότι ανάλογη καταστροφή είχαν υποστεί και οι Έλληνες μέσα στα οχυρά. Μετά από την άκρως ενδιαφέρουσα ξενάγηση στις υπόγειες στοές του οχυρού, συγκινημένοι, ξεκινήσαμε για το τελευταίο μέρος του οδοιπορικού μας, το σπήλαιο Αγγίτη .
Βρείτε περισσότερα για το μουσείο στη σελίδα του στο Facebook: fb.com/fortlisse και την επίσημη ιστοσελίδα τους lisse.gr
- ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΓΓΙΤΗ -
Το σπήλαιο πηγών Αγγίτη (Μααράς) τοποθετείται βόρεια της υδρολογικής λεκάνης Δράμας, που περιβάλλεται από τα όρη Φαλακρό, Μενοίκιο, Παγγαίο και Σύμβολο. Θεωρείται μέχρι στιγμής το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο στην Ελλάδα, με μήκος περί τα 15 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 12,5 περίπου έχουν χαρτογραφηθεί. Η ιδιαιτερότητα του έγκειται στο γεγονός ότι στο δάπεδό του κυλάει ο ποταμός Αγγίτης. Στον υπόγειο ποταμό του σπηλαίου καταλήγουν μεταξύ άλλων, τα νερά του λεκανοπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου. Μέσα στο σπήλαιο φιλοξενούνται ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων, κυρίως μικροπανίδα, εκ των οποίων έξι είδη έγιναν για πρώτη φορά γνωστά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Βρίσκουμε επίσης ψάρια, νυχτερίδες και κάποια μεγαλύτερα θηλαστικά, όπως η βύδρα και οι μυοκάστορες. Εντυπωσιακή είναι και η «αίθουσα του τροχού», η οποία συνδέεται μέχρι και σήμερα με την κύρια περιοχή του σπηλαίου με ένα διάδρομο και οφείλει το όνομά της στην παρουσία ενός μεγάλου υδραυλικού τροχού διαμέτρου 8μέτρων, ο οποίος κάλυπτε τη παροχή νερού και τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής από την οθωμανική εποχή.
Περισσότερες πληροφορίες στην επίσημη ιστοσελίδα του σπηλαίου στο www.caveaggitis.gr
- ΒΟΛΒΗ -
Εντυπωσιασμένοι, με γεμάτες τις «μπαταρίες μας» πήραμε τον δρόμο της επιστροφής κάνοντας μια σύντομη στάση στη λίμνη Βόλβη.
Πραγματικά δε ξέρουμε αν αυτό το όμορφο φωτογραφικό ταξίδι της Pixelscape, που ξεκίνησε πριν περίπου δυο χρόνια, θα μας βγάλει κάπου. Σε τελική ανάλυση δε μας νοιάζει! Αυτά τα δύο χρόνια γνωρίσαμε υπέροχα μέρη στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, συναντήσαμε ξεχωριστούς ανθρώπους και γίναμε όλοι μας πλουσιότεροι , σε φίλους, γνώσεις και εμπειρίες.
«Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη να εύχεσαι να ΄ναι μακρύς ο δρόμος…». Το ίδιο ευχόμαστε και ΄μεις.
